Ufkunuzu aşacak 6 ütopya kitabı...

Ütopya köken olarak Yunanca "yok/olmayan" anlamındaki ou, "mükemmel olan" anlamındaki eu ve "yer/toprak/ülke" anlamındaki topos sözcüklerinden türemiştir. Kullanımı Thomas More'un 1516'da yazdığı De Optimo Reipublicae Statu deque Nova Insula Utopia veya kısaca Utopia isimli kitabıyla yaygınlaşmıştır. Bunun yanında özellikle yazın tarihine baktığımızda ütopya nedir sorusuna da yanıt bulmak mümkün. Edebiyat ve düşünce tarihinden örnekler ışığında bakıldığı ütopya konulu eserler dönemin ilişkilerine de ışık tutuyor. İşte ütopya konulu 6 eser... 

1. Platon – Devlet

İdeal bir toplum yaratma hedefi güden ve bunu felsefik bir bakış açısıyla temellendiren Platon, hocası Sokrates’in baldıran zehri içirilip idam edilmesinden sonra bütün enerjisini felsefe ile politika arasındaki ilişkiyi, erdemli insanı ve ideal devlet düzenini oluşturma yönünde fikirler üretti. Sokratesleri öldürmeyecek bir devlet düzeni arayışıyla “Devlet” adlı kitabı yazdı. İdeal devlet olgusuna dair yazılan ilk ve en önemli eserlerden olan “Devlet” günümüzde halen daha okunması gereken önemli kitaplar arasında.
 

2. Thomas More- Ütopya

Öncelikle ütopya kavramının ilk olarak bu kitap vesilesiyle Thomas More tarafından kullanıldığını belirtmek gerekir. İlk defa 1516 yılında yayımlanan kitapta, en geniş anlamıyla hümanizm, insana sevgi ve saygı hakimdir. Hoşgörünün hüküm sürdüğü, kimsenin kimseden üstün olmadığı ve sıradan insanların kurup yönettiği bir ütopik devlet yapısı kitapta mevcut. Yine kitapta öz itibariyle yeryüzünde cennet türevi bir düzenin kurulması söz konusu. Yaklaşık 500 yıldan beri hiç eskimeyen bu klasik eser halen okunurluğunu sürdürmekte.

3. Edward Bellamy – Geçmişe Bakış

Amerikalı yazar Edward Bellamy “Geçmişe Bakış” adlı eserinde ideal sosyalist bir toplumun insanlara vadettiği ideal düzeni gözler önüne seriyor. Birçok düşünür tarafından yaşadığı dönemde eleştirilen yazar bu süreçte, insanlara sosyalist bir toplumda yaşamanın nasıl bir şey olacağını zihinlerde canlandırmak için kitabını yazmayı sürdürdü. Emek-sermaye çelişkisinin ortadan kalktığı kitapta, toplumda üretim, dağıtım, bölüşüm ve paylaşım sorunlarının çözülme yolları ve toplumsal hayatın ne tür bir şekil alacağı üzerinde durulur.

4. Francis Bacon – Yeni Atlantis

ideal devlet kurgularının en iyi yapıldığı bir diğer ütopik eser ise Francis Bacon tarafından kaleme alındı. “Yeni Atlantis” Bacon’un düşüncelerindeki ideal toplum düşüncelerini yansıtan önemli bir eserdir. Bacon’un zihnindeki olgunlaşmış, kemale ermiş ve bu vesileyle toplumsal düzenin mükemmelleştirilmiş hali okuyuculara yansımaktadır. Francis Bacon’un eserini kaleme alırken Platon ve Thomas More gibi ütopyacıların etkisinde kaldığı bilinmektedir.

5. Farabi-İdeal Devlet

Yunan siyaset felsefesiyle İslam uygulamalarını birbiriyle bağdaştırma çalışmalarıyla bilinen ünlü Türk-İslam filozofu Farabi, kendine ait erdemli ve ideal devletini “İdeal Devlet” adlı kitabında ortaya koydu. İdeal Devlet, El-Medinetü’l-Fazıla ya da Fazilet Şehri, Farabi’nin ideal devleti çözümlediği kitabıdır. Ona göre; insanlar yardımlaşarak bir arada yaşamalıdır. Sağlıklı bir organizmada bütün organlar nasıl uyumlu bir şekilde çalışıyorsa, toplum da böyle olmalıdır. Devlet yöneticileri ise, bedenen ve ruhen sağlıklı, erdemli, öğrenmeye açık ve Tanrı inancına sahip olmalıdır. Erdemli bir devletin ve toplumun nasıl olması gerektiğinin üzerinde durulan kitap, erdemi ve liyakati unutmuş toplumlar ve yöneticiler için ilaç niyetine okunabilecek önemli bir eser.
 

6. Campanella – Güneş Ülkesi

Campanella’ın “Güneş Ülkesi” adlı yapıtı ilk defa Hollanda’nın Utrecht şehrinde basıldı. Devlet ve Ütopya adlı eserlere benzer çizgide şekillenen kitap, insanoğlu için insanoğlunu mutlu bir yaşama kavuşturma düşüncesiyle kaleme alındı. Özel mülkiyetin ve ben olgusunun tamamen ortadan kaldırıldığı bir dünya tasarlanan kitapta, insanların ne kendine ait evleri ne de başka bir şeyleri vardır. Ayrıca ülkenin başındaki hükümdar hem filozof hem de laiktir.