Nâzım Hikmet: Dil yürüyor... Yürüyenin önüne durulmaz...

Bugün Harf Devrimi'nin (1 Kasım 1928) yıldönümü. Nâzım Hikmet, 1934'te Orhan Selim rumuzuyla yazdığı bir yazıda dönemin gelişmelerini, Dil Devrimi'ni ve etkisini kaleme aldı. Yazıda özellikle dildeki gelişmelere yer verilirken dildeki dönüşümlere nasıl yaklaşılması gerektiğine dair çarpıcı ifadeler yer alıyor. Akşam gazetesinde çıkan yazı ise şöyle:

ÖZ TÜRKÇE DÜŞÜNCELER

Dönüm Yeri

Türkçe bir dönüm yerindedir. Er geç bu dönümü dönecektir. Dilimizin temizliğe, güneşli su gibi ışıklılığa doğru akışının önüne geçilemez.

Dönüm yerleri köpüklü olur, bulanık olur... Dönüm yerinde su dalgalıdır...

Dilimiz de dönümünü dönerken köpüklenecek, bulanacak, dalgalanacak... Bu köpüklenmeden, bu bulanmadan tiksinenler, korkanlar olacaktır... Tiksinenleri böğürtüleriyle, korkakları korkularıyla başbaşa bırakalım…

Dibinin derinliklerini karıştırarak dönümü geçen büyük akarsuda gemisini kullanamayanlar, batacaklardır... Yırtık yelkenleri Acem atkısından dokunmuş, hurma ağaçlarından işlenmiş tekneleri delik deşik gemiler, batacaklar!..

Onlar ağır kokulu, durgun, ışıksız sularda yüzmeye alışmışlardır. Ne bu doğudan esen delikanlı yele yelken tutabilirler, ne de bu köpüklü, kaynayan, baş döndürerek akan sulara dayanabilirler... Dönüm yeri acımak bilmez...

Dilimiz, dibinin derinliklerini karıştırarak suyun yüzüne birçok sözler çıkardı... Bunların içinden gerisin geriye, dibi boylayacaklar yok değildir… Birkaç söze takılıp köpükleneni, akanı görmeyenler var... Ne yapalım? Anadan doğma körlere gözlüğün yaradığı dokunmaz ki, takalım...

Dilimizin, bugün içine girdiği dönüm yeri, konuşma diliyle yazı dilinin arasındaki derin ayrılığı kaldıracak; yalnız, ikisini de temizleyerek, ışıklandırarak bu işi yapacaktır...

Ben, kendi payıma, ne yeni sözlerden korkuyorum, ne de birçoklarını yadırgıyorum... Becerikli bir yapıcı, kurulan yeni yapıda, onların birçoğunu yadırgatmadan kullanabilir. İş becerikli olmakta... Dil yürüyor... Yürüyenin önüne durulmaz...

[Orhan Selim / Akşam, 12.11.1934]

Kaynak: Sanat, Edebiyat, Kültür, Dil - Nâzım Hikmet - Adam Yayınları